Kişinin Hakları

Kişileri topluma ve devlete karşı koruyan hak ve özgürlüklere “koruyucu haklar” veya
“olumsuz statü hakları” denilmektedir. Bu haklar, Anayasada “kişinin hakları ve ödevleri”
başlığı altında düzenlenmiştir. Bu hakların gerçekleşmesi için devletin bu haklara
karışmaması (olumsuz bir tutum içinde olması) gerekir.
Anayasamızda Kişinin Hakları bölümünde ele alınan koruyucu hakların ( olumsuz
statü hakları) neler olduğunu inceleyelim:

Ø Kişi dokunulmazlığı
Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
Ø Zorla çalıştırma yasağı
Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. (AY. Mad.18)
Ø Kişi hürriyeti
Herkes, kişi hürriyetine ve güvenliğine sahiptir.
Ø Özel hayatın gizliliği ve korunması
Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.
Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Kanunun gösterdiği haller dışında,
hiç kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz (AY. M. 20 ).
Ø Konut dokunulmazlığı
Hiç kimsenin konutuna dokunulamaz. Kanunun açıkça gösterdiği hallerde, usulüne
göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla
yetkili kılınan mercinin emri bulunmadıkça, kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz
ve eşyasına el konulamaz
Ø Haberleşme hürriyeti
Herkes haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. (AY.Mad.22)
Ø Yerleşme ve seyahat hürriyeti
Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir (AY. M. 23).
Ø Din ve vicdan hürriyeti
Herkes, vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir.14. madde hükümlerine aykırı
olmamak şartıyla ibadet, dini ayin ve törenlere katılmaya, dini inanç ve kanaatlerini
açıklamaya zorlanamaz; dini inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz. (AY.
Mad.24)
Ø Düşünce ve kanaat hürriyeti
Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebeple olursa olsun düşünce
kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve
suçlanamaz. (AY.Mad.25)
Ø Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya
toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi
olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermemek serbestliğini de kapsar.
Ø Bilim ve sanat hürriyeti
Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu
alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir. (AY.Mad.27)
Ø Basın hürriyeti
Basın hürdür. Sansür edilemez. Basımevi kurmak izin alma ve mali teminat yatırma
şartına bağlanamaz. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır.
(AY.Mad.28)
Ø Süreli ve süresiz yayın hakkı
Süreli ve süresiz yayın önceden izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanamaz.